Hoe witloof is ontstaan en uitgroeide tot culinair erfgoed

Ons land is gekend voor het bier, frieten en chocolade, maar ook witloof hoort zeker en vast thuis in deze rij. Want witloof is meer dan enkel een lekkere groente, het maakt deel uit van ons culinair erfgoed. Het is een verhaal van menselijke vindingrijkheid en innovatie. Lees hier meer over het traject dat de wilde chicorei aflegde tot het witloof dat we nu kennen.

Van toevallige ontdekking tot Belgische trots

De oorsprong van witloof ligt niet in Vlaamse velden, maar in het Middellandse Zeegebied. Wilde chicorei groeide al eeuwenlang in het wild. De Romeinen kenden de plant en waardeerden de bladeren. Het waren dan ook waarschijnlijk de Romeinen die de plant naar onze regio meebrachten. Maar het was pas in de 19e eeuw dat het potentieel van deze wilde plant volledig tot ontplooiing kwam, en dat dankzij een toevallige ontdekking.

Het verhaal begint in de omgeving van Brussel, in de tweede helft van de 19e eeuw. Schaarbeek en Evere worden vaak genoemd als ontdekkingsplaatsen. De exacte omstandigheden rond de ontdekking van de witloofteelt blijven wat vaag. Verschillende versies circuleren, maar de meeste wijzen op een onbedoelde waarneming van de effecten van het donker en de vochtigheid op de chicoreiwortels. Het was waarschijnlijk een kweker, misschien wel meerdere onafhankelijk van elkaar, die vaststelde dat chicoreiwortels, bewaard in donkere, vochtige omstandigheden, nieuwe, bleke scheuten produceerden met een aanzienlijk milder en verfijnder smaakprofiel dan de bittere bladeren van de moederplant. Een van de mooiste verhalen dat we terugvonden is dat een Brusselse landbouwer in zijn kelder chicoreiwortels met een laag aarde bedekte om ze voor de belastingsdienst te verbergen. Het gevolg was dat op de wortels een witte krop groeide, die naar meer smaakte. Grondwitloof was geboren!

Verdere teeltverbetering doorheen de jaren

Het eerste witloof zag er anders uit dan het witloof zoals wij het nu kennen. De kroppen zouden redelijk los geweest zijn. Wellicht kreeg het witloof zijn min of meer huidige vorm tijdens de jaren 1860-1870. De teelttechniek werd daarna steeds verder verfijnd. De regio's rond Brussel werden al snel belangrijke centra voor de productie, en de teelt breidde zich vervolgens verder uit naar West-Vlaanderen, Kampenhout en de streek rond Aalst.

De methode van de witloofteelt is complex en bestaat eigenlijk uit 2 teelten: de wortelteelt en de forcerie. In de eerste fase worden de wortels van de chicorei geteeld op het veld in de zomermaanden en geoogst in het najaar. Daarna worden de wortels koel in het donker bewaard. Ze worden eigenlijk in winterslaap gebracht. Dan start de 2e fase, de forcerie, waar de wortels dan ofwel in de grond gepland worden (grondwitloof) of in grote bakken (hydroteelt). In deze omgeving, vrij van licht en met een constante temperatuur en vochtigheid, verschijnen er dan op de wortels de kenmerkende, blanke, knapperige scheuten. Dit minutieuze proces vereist expertise, geduld en een diepgaand begrip van de plant.

België is grootste witloofproducent ter wereld

Witloof wordt naast België ook in Nederland, Frankrijk en een klein beetje in Duitsland en Zwitserland geteeld. Wist je trouwens dat België nog het enige land is waar traditioneel grondwitloof geproduceerd wordt? Het is echt een product van bij ons én een streekproduct waar we fier op mogen zijn. Brussels grondwitloof staat zelfs op de Europese lijst van de Beschermde Geografische Aanduidingen, het Brabants grondwitloof herken je aan het Streekproduct.be label.

Show some loof voor witloof!

Staat witloof op jouw lijstje van favoriete groenten? Show your love voor witloof en deel het via Facebook, Instagram of X met een foto of video met #lekkervanbijons. Of tag ons bij je bericht. We zijn benieuwd hoe jij witloof het liefst bereidt.

Blijf op de hoogte van alle nieuwtjes en volg ons ook op Pinterest, YouTube of schrijf je in op onze nieuwsbrief!