Hoe onze vissers plasticvervuiling in zee tegengaan

Wereldwijd ondernemen tal van organisaties, vissers en burgers actie om de vervuiling van onze zeeën tegen te gaan. Ook de Belgische visserijsector draagt haar steentje bij om plastic zwerfvuil te weren. En dat is belangrijk: vis eten past in een gezonde voeding, en als we dat zo willen houden, moeten we het probleem van de plasticvervuiling grondig aanpakken.

De plasticvervuiling van onze wateren is een decennia-oud probleem. In de jaren ‘80 kwam het fenomeen wereldwijd onder de aandacht door waarnemingen van een grote oppervlakte drijvend zee-afval in de Stille Oceaan, ook wel The Great Pacific Garbage Patch genoemd.

Tegenwoordig wordt de problematiek steevast in de kijker gezet door initiatieven die het afval opruimen. Het meest bekende is ongetwijfeld The Ocean Cleanup, dat met revolutionaire opkuistechnieken op grote schaal afval uit het water haalt. Maar ook in België heb je projecten die lokaal een verschil willen maken, denk maar aan Fishing For Litter.

Waar komt dat zwerfvuil vandaan?

Een groot deel van het mariene zwerfvuil komt van het land rechtstreeks in zee terecht: door toedoen van de wind, via rioolsystemen die overstromen, meegevoerd door rivieren, door strandtoerisme, via de industrie, door illegale dumping of door ondermaatse recyclage. Ongeveer 50% van het afval in de Noordzee komt van activiteiten op zee, de scheepvaart, de visserij of van aquacultuur.

Ongeveer 80% van dat mariene zwerfvuil bestaat uit plastic. Studies tonen aan dat vooral plastic pellets, de grondstof voor allerhande plastic eindproducten, een grote boosdoener zijn. Ook textiel en autobanden (macroplastics), of scrubkorrels van zepen (microplastics) worden vaak aangetroffen.

Micro- en macroplastics: wat is het verschil?

Het plastic kan gevolgen hebben voor het leven in zee en voor de mens zelf. We onderscheiden twee soorten plastic. De grotere stukken plastiek worden macroplastics genoemd. Deze kunnen door zeedieren verkeerdelijk aanzien worden voor voedsel, of ze kunnen erin verstrikt geraken.

Wanneer macroplastics door de natuurelementen - zoals UV-stralen, wind of stroming – worden afgebroken, vallen ze geleidelijk aan uit elkaar in kleinere deeltjes. Dit zijn de zogenaamde microplastics. Op hun beurt worden ze door allerlei organismen in het water verkeerdelijk aanzien voor voedsel. Zo komen ze uiteindelijk via vissen, mosselen, garnalen, oesters en andere zeedieren in ons voedsel terecht. Het is nog niet duidelijk wat de gevolgen zouden kunnen zijn voor de mens, maar er wordt volop onderzoek naar gevoerd.

Alle niveaus komen in actie

Gelukkig is er hoop op beterschap. Naast initiatieven uit wetenschappelijke hoek, zoals The Ocean Cleanup, staat plasticvervuiling hoog op de politieke agenda en die van de visserijsector zelf. En ook heel wat burgers steken de handen uit de mouwen.

Preventie

Enerzijds heb je oplossingen nodig om het probleem bij de wortel aan te pakken. Vrij recent nog, verstrengde de Europese Commissie de regels voor wegwerpplastic. De nieuwe regels verbieden rietjes, vorken en andere gebruiksvoorwerpen die niet kunnen worden gerecycleerd. Ook fabrikanten van vistuig, onder andere, moeten recycleerbare materialen gaan gebruiken in de productie.

Ook binnen de sector zoekt men naar manieren om het afval te beperken. Zo zijn de vissers op zoek naar partners die kunnen instaan voor de recyclage van afgedankte visnetten. Bovendien is het de bedoeling om op termijn betaalbare, bio-afbreekbare alternatieven te gaan inzetten voor al het plastic dat nu wordt gebruikt in de visserijtuigen.

Opruim

Initiatieven uit de visserijsector

• Fishing For Litter is een internationaal recyclage-initiatief waar onze Belgische vissers actief aan deelnemen. Het idee is simpel: vissers nemen het afval, dat ze bovenhalen tijdens het vissen, mee terug aan land om het daar te laten recycleren. De Vlaamse Visserijcoöperatie (VVC) voorziet grote afvalzakken of Big Bags voor de opslag van dit afval aan boord. Fishing For Litter krijgt steun van Europese, Belgische en Vlaamse overheden. Via een app wordt de registratie van opgevist afval in kaart gebracht. Zo kan men nauwer opvolgen hoeveel afval in elk gebied wordt opgevist en kan men dit beter rapporteren aan Europa.
• De Blue Economy-call is een jaarlijks initiatief van Europa dat innovatieve bedrijven een duwtje in de rug geeft bij het lanceren van duurzame projecten in de maritieme sector. België neemt in dat kader deel aan het project Aqua-Lit’, dat zwerfvuil afkomstig van aquacultuur probeert in te perken.

Burgerinitiatieven

• Propere Strand Lopers is een Belgisch burgerinitiatief dat spontaan ontstaan is op Facebook. De vzw ruimt zwerfvuil op het strand, publiceert foto’s van de acties op Facebook en ijvert op die manier voor een proper strand.
• The Clean Beach Cup is een jaarlijks initiatief waarbij een grote strandschoonmaak wordt georganiseerd in samenwerking met alle Belgische surfclubs en enkele gemeenten in Nederland.

Politieke initiatieven

Actieplan Marien Zwerfvuil: Zowel de Belgische federale regering als de Vlaamse regering lanceerden in 2017 hun eigen Actieplan tegen Marien Zwerfvuil.

Heb je nog vragen over vis van bij ons?

Laat het ons weten via Facebook, Twitter of Instagram met #lekkervanbijons! Wil je trouwens op de hoogte blijven van de laatste culinaire weetjes en recepten, schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief of volg ons op YouTube of Pinterest.